Een scheiding heeft altijd impact op kinderen. Hoe groot deze impact is, hangt af van verschillende factoren. Een van deze factoren is de leeftijd van het kind. De leeftijd en ontwikkelingsfase waarin het kind zich bevind, is van invloed op hoe het kind de scheiding ervaart. In verschillende blogs deel ik de belangrijke aandachtspunten per leeftijd en ontwikkelingsfase. Wanneer je hier meer over weet als ouder, zorgt dat er voor dat je bewuster met de situatie omgaat en je je kind beter kunt steunen.
In onderstaande blog lees je meer over kinderen in de leeftijd 9-12 jaar.
Tieners van negen tot twaalf jaar.
Kinderen in de leeftijd van 9 tot 12 jaar staan emotioneel, sociaal en lichamelijk tussen wal en schip. Het zijn geen afhankelijke en kleine kinderen meer en het zijn ook nog geen echte pubers.
Kinderen van deze leeftijd beginnen zich al een beetje los te maken van hun ouders. Zij gaan alleen naar school, clubjes of sporten en doen zelfstandige taken.
Deze kinderen kunnen de indruk wekken dat zij hun emoties wel onder controle hebben. Zij lijken minder afhankelijk voor emotionele steun en begeleiding, maar zijn dat echter niet. Stiekem vinden deze kinderen dit toch nog best fijn en hebben zij dit nog gewoon hard nodig.
Dit is voor veel kinderen een nieuwe en onzeker periode. Het is, als ouder, een belangrijke uitdaging om in deze periode contact te houden met je kind en een basis te leggen voor de relatie die je in het verdere leven zal hebben met je kind. Deze periode vraagt om afstemming. Waar je voorheen je kind naar zijn/haar kamer kon sturen, vraagt dit nu wellicht een andere aanpak. Respect kun je niet afdwingen, maar dit kun je wel verdienen. Door jouw opvoedingsstijl en hoe jij omgaat met je kind.
De mening van ouders is nog steeds belangrijk voor deze kinderen, alhoewel leeftijdgenoten steeds meer terrein winnen. De invloedssfeer van ouders neemt af en de mening van leeftijdgenoten wordt gaandeweg steeds belangrijker. Het is voor deze kinderen belangrijk om geaccepteerd te worden en er bij te horen. Er wordt ook wel over de pre-puberteit gesproken. Ouders kunnen zich soms een beetje buitengesloten gaan voelen door deze ‘nieuwe wereld’ van hun kind. Kinderen in deze fase maken veel veranderingen mee. Zowel emotionele als lichamelijke veranderingen. Niets blijft hetzelfde. Een scheiding is een verstoring van zijn wereld. Met alle veranderingen die het kind zelf al heeft kan dit net even te veel zijn.
Het is belangrijk om naar je kind te luisteren. Te luisteren naar wat er in zijn/haar leven speelt. Wat hem/haar bezigt houdt. Wat hij/zij voelt. Beaam deze gevoelens, leef mee, creëer een fijne omgeving waar het kind naar toe kan als hij/zij vragen of problemen heeft. Hierdoor zal je kind zich verbonden voelen met jou als ouder. En dit zal zijn vruchten afwerpen, ook als je kind ouder is. Omdat hij/zij weet dat de deur open staat en hij/zij altijd kan terugkeren naar deze gezellige en warme plek.
Als kinderen de puberteit ingaan met het gevoel dat zij hun ouders al kwijt zijn, zullen zij niet snel terugkeren naar de veiligheid van het gezin. Het contact verliezen is dan een groot risico. De onderlinge verbinding en oprecht contact is dus erg belangrijk! Wat kun jij hierin betekenen voor je kind?
Eigen mening
Kinderen gaan hun eigen normen en waarden creëren en de eigen mening is steeds duidelijker. Deze normen, waarden en meningen zijn vaak grotendeels gebaseerd op wat ze van ouders en andere volwassenen leren.
Deze krachtige mening en de ogenschijnlijke onverschilligheid voor het gezin maken een kind niet altijd even geliefd. Besef je dat dit een fase is…
Boosheid
Kinderen in deze leeftijd zijn vaak boos en opstandig. Boosheid is een vorm van voor jezelf opkomen. Dit voelt volwassener dan uithuilen.
Het kan lijken of kinderen niet geïnteresseerd zijn in de scheiding en het gezin. “Het boeit hen niet” Dit is een afweerreactie waarmee kwetsbare kinderen zichzelf beschermen. Stiekem zijn veel kinderen namelijk bang, onzeker en in verwarring over de toekomst. Dit is echter moeilijk om te laten zien. Veel kinderen laten dan opstandig gedrag zien. Over hun gevoelens en frustraties praten is moeilijk… uitvallen is dan makkelijker.
Het voelt kinderachtig om ouders te vertellen wat ze missen. Dit uitten zij op een andere manier. Maak je hier geen zorgen over, dit is een normale overgang naar het losmaken van ouders en onafhankelijkheid. In elk ander gezin, ook bij intacte gezinnen, is dit ook aan de orde.
Extreem standpunt
Kinderen van deze leeftijd kunnen de scheiding verstandelijk goed begrijpen maar hebben moeite om dit emotioneel te kunnen verwerken. Vaak worden ingewikkelde onderwerpen gereduceerd tot een ‘simpele’ schuldvraag; wie heeft de schuld en wie niet? Hierdoor neigen zij de ene ouder de hulp te schieten en de andere ouder af te wijzen. Ik kan me voorstellen dat je hier van kunt schrikken. Zo’n extreem standpunt komt echter voort uit een emotionele zelfverdediging strategie. Op deze manier proberen deze kinderen hun gevoelens onder controle te houden. Het is de kunst om te ontdekken welke werkelijke emoties hierachter schuil gaan.
Meer contact met de ouder van de andere sekse.
Tevens kiezen deze kinderen vaak voor de goedkeuring en het gezelschap van de ouder van de andere sekse. De ‘afgewezen’ ouder kan wellicht denken dat de andere ouder voorgetrokken wordt. Dit is echter een natuurlijk gevolg van de verhoogde interesse in het andere geslacht, wat op deze leeftijd gaat spelen. Een scheiding kan dit ingewikkelder maken. Bijna alle kinderen maken deze fase door, zowel in gescheiden als in intacte gezinnen, probeer dit niet persoonlijk op te vatten. Geef je kind de ruimte voor meer contact. Dit is goed voor de vorming van zijn/haar persoonlijkheid en identiteit.
Klagen over de andere ouder.
Wanneer je kind klaagt over de andere ouder kan het zijn dat jij je hierdoor ‘de goede ouder’ voelt. Dat geeft je wellicht een fijn gevoel, het is echter niet zinvol om hier in mee te gaan. Je hoeft geen bondgenoot van je kind of tegenstander van de andere ouder te zijn.
Realiseer je dat er in elke relatie ups en downs zijn. Zo ook in de relatie tussen je kind en de andere ouder. Laat je kind vertellen, geef je kind gelegenheid om zich te uitten en geef ruimte aan de gevoelens die er zijn, toon begrip en laat je oordeel of eigen mening achterwege. Praat met je kind en bekijk welk probleem er achter de emotie schuilt.
Te snel groot worden en voor jou zorgen.
Het risico van deze leeftijd is dat kinderen als steunpilaar worden gezien. Kinderen van deze leeftijd worden door een scheiding te snel groot. Zij willen voor vol worden gezien en niet als klein kind worden behandeld. Het kind moet echter kind kunnen zijn, het is belangrijk om hem/haar niet te belasten met de problemen van volwassenen.
Betrek je kind dus niet bij de financiën, je nieuwe liefdes, je conflicten of discussies met de andere ouder. Je kind is namelijk niet je nieuwe beste vriend. Je kind is niet geïnteresseerd in deze harde feiten of dramatische bijzonderheden. Je hart uitstorten bij je kind is dus geen goed idee. Want wanneer jij uiting geeft aan je angst… is de reactie van je kind waarschijnlijk dat hij/zij voor je wil zorgen. Je kind zal een poging doen om je emotioneel tot steun te zijn. Dit is echter niet wenselijk.
Hiermee vraag je je kind te snel groot te zijn en hierdoor mist je kind essentiële lessen uit deze levensfase.
Merk je dat je kind voor jou aan het zorgen is? Ga dan samen in gesprek. Leg uit wat jouw verantwoordelijkheid is en wat je kind mag doen. Bijvoorbeeld “je hebt goed gezien dat ik me hier verdrietig over voel, jij bent kind en mag gaan spelen, ik ben de ouder en ik los dit op door…”
Probeer erachter te komen wat je kind echt wil weten en probeer te bedenken waar je je kind echt mee helpt.
Verkeerde vrienden in verwarrende tijden.
Tot slot kunnen kinderen bij vriendjes op zoek gaan naar andere vormen en combinaties van persoonlijkheden met wie zij zich kunnen identificeren. Wat voor soort vriendjes zoekt jouw kind?
Dit zegt namelijk veel over het gevoel van eigenwaarde en de behoefte om bepaalde lastige emoties te uiten. Merk je dat je kind toetrekt naar ‘foute vrienden’? Probeer je kind te helpen de moeilijke gevoelens onder woorden te brengen, zodat de energie naar gezonde vriendschappen kan gaan. Hiermee voorkom je verkeerde vrienden in verwarrende tijden. Kinderen van deze leeftijd zijn kwetsbaar omdat ze er bij willen horen. Zij zijn gevoelig voor sociale druk. Deze kinderen lijken al zo volwassen, maar hebben de ouder nog zo hard nodig. Zeker in verwarrende tijden zoals tijdens en na een scheiding. Kun jij er zijn voor je kind?