Een scheiding heeft altijd impact op kinderen. Hoe groot deze impact is, hangt af van verschillende factoren. Een van deze factoren is de leeftijd van het kind. De leeftijd en ontwikkelingsfase waarin het kind zich bevind, is van invloed op hoe het kind de scheiding ervaart. In verschillende blogs deel ik de belangrijke aandachtspunten per leeftijd en ontwikkelingsfase. Wanneer je hier meer over weet als ouder, zorgt dat er voor dat je bewuster met de situatie omgaat en je je kind beter kunt steunen.
In onderstaande blog lees je meer over kinderen in de peuterleeftijd.
De peutertijd.
In de peutertijd maken kinderen enorme sprongen in hun ontwikkeling. Van kruipen naar lopen. Van brabbelen naar praten. Van zichzelf zien als onderdeel van jou, naar een opzich zelf staand persoontje. Peuters zijn over het algemeen onderzoekend, nieuwsgierig en vol vertrouwen. Dit is echter mede afhankelijk van de mate waarop hij/zij op zijn omgeving vertrouwd. Het zelfbeeld van je peuter wordt mede bepaald door de manier waarop je op het kind reageert. Wanneer je kind ervaart dat je meelacht als hij/zij lacht en hem/haar troost als hij/zij verdriet heeft, zal je kind steeds meer vertrouwen op zijn/haar omgeving en de liefde en steun van ouders.
Peuters van ongeveer 2 jaar gaan zichzelf zien als afzonderlijke individuen. Dit heeft als gevolg dat zij zich meer los willen maken van hun ouders en alles ‘zelluf willen doen.’ Het is belangrijk dat je je kind ruimte geeft om te experimenteren en te oefenen met nieuwe vaardigheden. Besef echter ook dat je kind jouw nabijheid nog steeds heel hard nodig heeft. Een risico bij peuters is dat zij de scheiding aan zichzelf relateren. De hele wereld draait immers om hen… Zo ook de scheiding… Dit speelt op onbewust niveau en kan zich uitten in het gedrag van je kind. Het is duidelijk om onderscheid te maken tussen wat van jullie als ouders en wat van je kind is. Dit kun je eventueel ook naar je kind benoemen. “Mama is nu even verdrietig. Dat heeft niets met jou te maken.” of “Papa en mama gaan allebei ergens anders wonen, dat is iets tussen papa en mama. We vinden jou nog steeds even lief.”
Peuters ervaren emoties zoals angst, maar zijn niet in staat om de oorzaak hiervan te begrijpen. Daarnaast weten zij niet hoe zij met dit gevoel om kunnen gaan. Hierdoor hebben veel kinderen van deze leeftijd woedeaanvallen. De nabijheid van een ouder is dan heel belangrijk; dit geeft steun en veiligheid. Benoem de situatie en zijn/haar gevoelens. Bijvoorbeeld “ik weet dat het niet zo leuk voor je is dat papa er niet bij is.” Benoem ook een duidelijke grens bij het ongewenste gedrag, bijvoorbeeld “Slaan is niet goed!” Probeer te verwoorden wat jij denkt dat er in je kind omgaat en help je kind om gevoelens onder woorden te brengen. Geef je kind hierbij een concreet voorbeeld; “Als je boos bent, zeg dan: ik ben boos.” Het is echt belangrijk om met je kind te praten, hoe jong hij/zij ook is. Peuters begrijpen meer dan je denkt.
Veel ouders vinden het lastig om te bepalen welk gedrag door de scheiding komt en welk gedrag gewoon bij de ontwikkelingsfase hoort waar het kind in zit. Ik hoor ouders regelmatig de vraag stellen hoe zij met bepaald gedrag om moeten gaan. “Mijn kind zit nu gewoon niet zo goed in zijn vel, ik laat het maar…” is dan bijvoorbeeld een uitspraak. Besef je echter dat kinderen, ook tijdens/na de scheiding, behoefte hebben aan duidelijkheid en voorspelbaarheid. Blijf dus ook gewoon opvoeden! Dit geeft kinderen een veilig gevoel. Consequent zijn en grenzen stellen zijn dus essentieel in de opvoeding. Je leert je kind rekening houden met de consequenties en daardoor moedig je hem/haar aan zelfstandig te worden en op eigen benen te staan. Naast de duidelijke regels en grenzen is positieve bevestiging, het stimuleren en accepteren van je kind belangrijk.
Accepteer bijvoorbeeld ook dat bepaalde stappen in de ontwikkeling, op het moment van de scheiding, even stagneren. Het is bijvoorbeeld niet aan te raden om aan een zindelijkheidstraining te beginnen als je kind zich nog midden in de emotionele verwarring van de scheiding verkeerd.
Peuters zijn in staat om zich zorgen te maken. Bij peuters die een scheiding meemaken kan de angst om in de steek gelaten te worden door iemand van wie hij/zij afhankelijk is groot zijn. Zij kunnen angstig worden zodra de verzorgende ouder het huis verlaat. Dit wordt ook wel verlatingsangst genoemd; je kind gaat bijvoorbeeld heel erg huilen of zich vastklampen als je weg gaat. Dit is een fase welke elk kind normaliter doorloopt. Door de scheiding en de plotselinge afwezigheid van een ouder, kan deze fase echter langer duren of de oorzaak zijn dat je kind hier weer in terugvalt.