Scheiding is aangrijpend
Een scheiding meemaken is meestal erg ingrijpend voor alle partijen. Zowel voor ouders, kinderen als het netwerk om jullie heen. Per situatie zijn de gevolgen verschillend. Dit hangt samen met alle veranderingen die jullie wel of niet meemaken en de manier waarop jullie daar mee om gaan. In dit blogartikel geef ik meer uitleg over het rouwproces waar jij, de andere ouder en de kinderen in terecht komen na een scheiding.
Verliessituatie
Een scheiding kun je ook een ‘verliessituatie’ noemen. De scheiding zorgt bijvoorbeeld voor het verlies van je relatie, het verlies van je partner, het verlies van financiële vrijheid, het verlies van je huis. Maar ook het verlies rondom het minder vaak zien van je kinderen. Voor kinderen die de scheiding van hun ouders meemaken staat meestal het verlies van het veilige en vertrouwde gezin en een stabiele thuis basis centraal. Het gezin (twee ouders met hun kind(eren) in het zelfde huis) bestaat niet meer. Dit zorgt voor verlies van het onbezorgd kind-zijn, het verlies van een eigen plek, het verlies van de buurt door een verhuizing. Maar ook het verlies van dagelijks contact met een ouder. Kleine dingen uit het dagelijks leven betekenen veel voor kinderen. Het ontbreken van elke kleine routine, elk ritueel waardoor de andere ouder deel uitmaakte van hun leven kan aanleiding zijn voor nieuw gemis en verdriet.
Rouwen is hard werken
Wanneer je een verliessituatie, zoals een scheiding, mee maakt kom je in een rouwproces terecht. Rouwen is dat wat je allemaal denkt en voelt als je een verlies mee maakt. Je probeert grip te krijgen op alles wat gebeurt in je leven. Dit gebeurt met vallen en opstaan. Rouwen is hard werken; het leren omgaan met alle emoties en nieuw evenwicht zoeken in het leven kost energie, tijd, ruimte en aandacht. Geef jezelf en je kind die tijd, ruimte en aandacht!
Het rouwproces
Een rouwproces verloopt grillig en niet volgens een vaste tijd of volgorde. Dit is per situatie en per persoon erg verschillend. Besef dat jij, de andere ouder en je kinderen allemaal in een eigen rouwproces zitten. Het ingewikkelde is dat ieder van jullie zijn/haar eigen verdriet heeft en waarschijnlijk op een ander punt van het verwerkingsproces zit. Zo wist jij misschien al langere tijd dat je wilde scheiden; je bent dan al verder in het proces dan wanneer je het net te horen hebt gekregen.
De vier rouwtaken
J.W. Worden heeft het rouwproces onderverdeeld in vier rouwtaken;
Rouwtaak 1: Het aanvaarden van het verlies
Deze rouwtaak houdt in dat je de realiteit van het verlies onder ogen ziet. De eerste reactie op verlies is meestal ontkenning. Je wil graag geloven dat hetgeen wat gebeurt niet waar is, dat het allemaal niet echt gebeurt. Deze rouwtaak gaat om het aanvaarden van het verlies. Het erkennen dat de situatie, zoals hij vroeger was, niet meer terug zal komen. Dit kost tijd; niet alleen het weten met je verstand, ook het echt laten doordringen in je leven en je lijf. Bij kinderen zie je dat zij ogenschijnlijk onverschillig kunnen reageren op het nieuws van de scheiding. Zij blijven bijvoorbeeld relatief rustig en gaan snel weer door met hun dagelijkse programma. Dit is vanuit de eerste schok, zodat zij niet overweldigd worden door de pijn die deze boodschap met zich meebrengt.
Rouwtaak 2: Het verwerken van de pijn
Deze rouwtaak is het aanvaarden en ervaren van de emotionele pijn, welke het gevolg is van het verlies. Er ‘doorheen gaan’ wordt vaak gezegd. Pijn kan zich in verschillende vormen uiten, zowel bij jezelf als bij je kinderen. De pijn kan zich uiten in emoties, lichamelijke klachten, gedachten en gedrag. Deze vormen hangen ook met elkaar samen. Zo kunnen lichamelijke klachten een signaal zijn voor emoties die vast zitten en er (nog) niet uit kunnen komen. Dat geldt ook voor gedachten en gedrag.
Er zijn emoties en gevoelens in alle soorten en maten. Bijvoorbeeld verdriet, gemis, eenzaamheid, verwarring, gevoelloosheid, onzekerheid, schuld, schaamte, bezorgdheid, angst, boosheid, wanhoop en opluchting.
Ook kun je lichamelijke reacties krijgen die samenhangen met het verlies. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een verminderde weerstand, hoofdpijn, buikpijn, een droge mond of vermoeidheid.
Naast deze gevoelens en lichamelijke reacties kun je ook veel gedachten hebben die te maken hebben met het verlies. Je denkt er veel over na, je kunt je gedachten moeilijk ordenen, je hebt problemen om je te concentreren, je kan moeilijk slapen en droomt veel.
Daarnaast is het verlies ook van invloed op je gedrag. De een valt stil en de ander blijft maar bezig. Mannen doen dat anders dan vrouwen, kinderen anders dan volwassenen. Het is goed om het zó te doen als goed voor jou voelt. Er zijn grote individuele verschillen in het verwerken van de pijn. Bij de een gaat dat in heftige golven, bij een ander verloopt het rustiger en gelijkmatiger.
Hoe dan ook, het is altijd belangrijk om aandacht te hebben voor het proces van je kinderen. Ik vind het heel belangrijk dat er ruimte is voor al hun gedachten en gevoelens. Tevens is het fijn om hen te ondersteunen en helpende boodschappen mee te geven. De spellen-set Goed Gesprek en Krachtvriendjes is heel geschikt om hierbij te gebruiken.
Rouwtaak 3: Het aanpassen aan je veranderende leven
De derde rouwtaak is je leven herinrichten na het verlies. De draad weer oppakken, hoe moeilijk dat ook kan zijn. Het is verder leven met het gemis. Wat je altijd samen deed nu zonder die ander doen. Het beeld wat je had van je toekomst bijstellen. Dit vraagt aanpassing en soms nieuwe vaardigheden. De omgeving reageert anders op een stel dan op een alleenstaande. Het gaat hier dus niet alleen om veranderingen in het dagelijks leven maar ook om veranderingen in de wijze waarop de maatschappij naar jou en jij naar jezelf kijkt.
Rouwtaak 4: De scheiding emotioneel een plaats geven & het oppakken van de draad van het leven
Rouwtaak vier bestaat uit het verlies een plaats geven in je leven. Anders gezegd: het verlies verweven met je verdere leven. Mensen zoeken naar rituelen om de scheiding op hun eigen manier een plaats te kunnen geven. Het is ook je leven opnieuw zin geven, weer zin in het leven krijgen. Aandacht hebben voor het heden. Weer gaan houden van het leven en van mensen, je weer durven te binden. Je bent in staat om je weer op de toekomst te richten.
Geen vaste volgorde
Deze 4 rouwtaken zijn aspecten van een rouwproces en hebben geen vaste volgorde. Je bent er steeds op een andere manier mee bezig en ze dienen zich in willekeurige volgorde aan. Het is moeilijk te zeggen op welk moment een verlies verwerkt is en of je het wel helemaal kunt verwerken. Dit verschilt per persoon en per situatie.
Neem de tijd
Neem de tijd die je nodig hebt en vraag steun van professionals die hier ervaring mee hebben. Je hoeft het niet alleen te doen! Ook de spellen Goed Gesprek en Krachtvriendjes kunnen een fijn hulpmiddel zijn. Na aanschaf krijg je de spellen opgestuurd en toegang tot een online omgeving boordevol extra uitleg, video’s en tips. Daarin staat o.a. een uitgebreide online workshop waarin ik meer uitleg geef over dit rouwproces en hoe je jezelf en je kinderen hierbij kunt helpen.
